ORTOGNATİK CERRAHİ
Ortognatik cerrahi, ağız, diş ve çene cerrahları ile ortodontistlerin birlikte planladıkları bir tedavidir. Ortodontist, dişlerin ve çenelerin cerrahi sonrasındaki ilişkilerini en iyi duruma getirmek için bir ön tedavi uygular. Dişleri uygun pozisyonda sıralamak her yaşta mümkünken, ileri yaşlarda çene gelişimi tamamlandığından dolayı genelde çok zordur. Bu sebeple, yaklaşık 18-20 yaşına gelmiş ancak çenelerin birinde veya her ikisinde bozukluk olan hastaların tedavisi sadece ortodontik tedavi ile mümkün olamayabilir. Bu aşamada başvuran bir hastanın tedavisi ancak bir cerrahi prosedür ile düzeltilebilir. Bununla birlikte erken yaşlarda başvurduğu halde cerrahi tedavi gerektiren ve ortodontik tedavisi buna göre planlanan hastalar olabilir. Bu işlem hastaların fonksiyon ve estetiğinde son derecede olumlu kozmetik değişiklikler oluşturur.
Ortognatik cerrahi kimler için gereklidir?
Uygun bir çene kapanışı olmayan ve çeneleri uygun bir şekilde pozisyonlanmamış hastalar ortognatik cerrahiden faydalanabilir. Çeneler yavaş ve kademeli bir şekilde gelişir. Çenelerde, doğum travmasına ve genetik gibi bir çok nedenle geşim bozukluğu ortaya çıkabilir. Alt ve üst çeneler farklı oranlarda gelişebilir. Bunun sonucu olarak çiğneme, konuşma, ağız sağlığı ve görünüşü etkileyen değişik problemler olabilir. Ortognatik cerrahi, bu hastaların fonksiyon ve/veya estetik görünümünü düzelten bir cerrahi prosedürdür. Bir çok hasta, dişlerinin tam olarak kapanmadığından ve dolayısı ile yeme ve konuşma güçlükleri çektiğinden bahseder. Ancak klinik deneyimlerimize göre, ortognatik cerrahi hastalarının büyük bir yüzdesi fonksiyondan çok kendi estetik görünümleri ile ilgilenirler ve alt ve/veya üst çenenin çok ileride ya da çok geride konumlandığından şikayetçidirler. Bu estetik sorun çoğu hastanın sosyal bir çevre edinmesinde sıkıntı yaratabilir. Eğer tedavi edilmezlerse, ileride birtakım psikiyatrik bozuklukların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Ancak çok nadiren bazı hastalar bu görünümlerinden hiç de şikayetçi değillerdir. Aksine böyle bir görünümün kendilerine ayrı bir karakter kazandırdığını düşünebilirler. O yüzden ortognatik cerrahi hastalarını seçerken, hastanın bu konuda istekli olması bizim için çok önemlidir.
Ortognatik cerrahi gerekebilecek bazı durumlar:
- Çiğneme ya da besinleri ısırmada zorluk
- Yutmada zorluk
- Konuşma problemleri
- Kronik çene ağrıları
- Dişlerin aşırı derecede aşınması
- Açık kapanış (ağız kapandığı zaman ön veya arka dişler arasında boşluk kalması)
- Yüz görünüşünde düzensizlik
- Doğum defektleri
- Dudakların birbirine değdirilememesi
- Kronik olarak ağızdan nefes alma
- Uyku apnesi vs.
Ortognatik cerrahi ile:
- Çeneler ileri veya geri alınabilir
- Çene ucu düzeltilebilir
- Kademeli kemik uzatması (distraksiyon) ile yüzdeki asimetriler düzeltilebilir.
Eğer ortognatik cerrahiye adaysanız, bir ortodontist veya çene cerrahı tarafından değerlenmeniz gereklidir.
Ameliyat nasıl yapılır ve planlanır?
Yapılacak ilk tedaviye karar verilmesi için hastanın değerlendirilmesi gerekmektedir. Öncelikle hastanın tedaviden ne beklediği öğrenilmelidir. Tedavinin tamamlanması iki aydan iki yıla kadar sürebilir. Hastaya ön bilgi verilip fikri alındıktan sonra ameliyat öncesi çeşitli ölçümler yapılır. Bunun için yüz ölçümleri, fotoğraflar, radyografik muayeneler ve çalışma modelleri elde edilmelidir. Herhangi bir sağlık probleminizin olup olmadığını anlamak için tam bir tıbbi anemnez (sorgulama) alınır. Herhangi bir sağlık problemi tedavi sürecine zarar verebilir. Anemnez sayesinde, sağlığınıza bağlı olarak tedavinizde değişiklikler olup olmayacağı saptanacaktır. Tüm bunlar tamamlandıktan sonra ortodontik tedavi ile problemin düzeltilebileceği anlaşılabilir. Ortognatik cerrahiye karar verilirse, cerrahi öncesi ve cerrahi yapıldıktan sonra da ortodontik tedaviniz devam edecektir. Cerrahi sonrası ortodontik tedavi genellikle 6-18 ay sürer. Bu aşamada düzenli olarak ortodontistinizi ziyaret edeceksiniz. Ortodontik tedavi bittikten sonra çene kapanışınızın eski haline gelmemesi için pekiştirici bir aparey kullanmanız gerekebilir. Cerrahi öncesi ortodontik işlemleriniz devam ederken cerrahınız radyografiler, ölçümler ve yeni modelleri içeren yeni kayıtlarınızı alacaktır. Ağız, diş ve çene cerrahı, ameliyat sonuçlarını tahmin etmek ve cerrahi işlemi planlandığı şekilde uygulamak için bu kayıtları kullanacaktır.
Cerrahi işleminiz genel anestezi altında bir hastane ortamında gerçekleştirilecektir. Cerrahi işlemden önce sağlığınızın iyi olduğundan emin olmak için genel bir kontrol yapılacaktır. Labaratuvar testleri ve çeşitli tetkikler istenecek ve değerlendirilecektir. Değerlendirme için bir anestezi uzmanına görünmeniz gerekecektir. Ameliyat öncesi size rahatlamanız için ilaçlar verilecektir. Gerekli ilaçlar ve sıvılar damar yoluyla verilmeye başlanacaktır. Anestezist genel anesteziyi yönetirken cerrahınız da ekibiyle birlikte ameliyatınızı yapacaktır. Cerrahi işlemler bittikten sonra bakım odasında genel durumunuzun takibi için kullanılan bir monitöre bağlanmanız gerekecektir. Bu sırada damar yolu ile sıvıları almaya devam edecek, enfeksiyonu önlemek için antibiyotikler, ağrı kesici, ödem giderici ve mide koruyucu ilaçlar verilecektir. Cerrahi işlemin tipine ve genel durumunuza göre 2-4 gün arasında hastanede kalabilirsiniz. Çenelerinizin iyileşmesi ve kısmen hareketsiz kalması için 15 gün veya daha fazla tel ve lastiklerle birbirine bağlanacaktır. Bu dönemde sıvı bir diyetle besleneceğiniz için kilo kaybedebilirsiniz. Fakat bu durum geçicidir. Ameliyat sonrası ilk iyileşme periyodu 6 haftadır. Fakat tam bir iyileşmenin gerçekleşmesi 9-12 ay sürebilir. Ortodontistiniz cerrahi sonrası yaklaşık 6-8 hafta içinde kapanışınızı daha iyi duruma getirmek için ortodontik tedaviye başlar. Genellikle cerrahiyi takip eden 6-12 ayda dişlerinizdeki ortodontik teller çıkarılır. Bu tedavi süresince temizlik ve genel kontroller için genel diş hekiminize görünmeye devam etmeniz gerekecektir. Bu süre içinde rutin diğer diş tedavileriniz yapılabilir.
Cerrahi işlem, yapılacak tedavinin tipine bağlı olarak bir kaç saat sürebilir. Ameliyat ile çeneler ve dolayısı ile dişler gerekli olduğu kadar öne-geriye veya aşağı-yukarı kaydırılabilir. Nadiren belli hareketler için çeneler birkaç parçaya ayrılabilir, kemik ekleme ya da çıkarma gerekebilir. Çoğu vakada kesiler ağız içinden yapılır ve dış tarafta görünür bir skar (yara izi) yoktur. Daha önce de belirtildiği gibi, bu işlem hastaların fonksiyon ve estetiğinde şaşılacak derecede pozitif kozmetik değişiklikler oluşturur ve hastalar tarafından ameliyat olma stresine rağmen kolaylıkla tolere edilirler.
Dişlerinde kapanış bozukluğu olan ve profil fotoğraflarında alt çenesinin geride olduğu görülen hastamız genel anestezi altında ameliyat edilerek kapanışının ve görünüşünün ideale yakın olması sağlanmıştır. Üstteki fotoğraflar ameliyattan önceki hali alttaki fotoğraflar ameliyattan sonraki hali göstermektedir.
Profil fotolarında güldüğünde üst çene diş etleri görünen ve yan fotoğraflarında alt çenesi üst çenesinden önde olan hasta genel anestezi altında ameliyat edildi. Ameliyat sonrası fotoğraflarda hasta güldüğünde üst diş etlerinin daha estetik bir şekilde göründüğü ve dişlerin kapanışının ideal olduğu görülmektedir.
Yan ve cephe profil fotolarında alt çenesinin üst çenesinden önde olduğu görülen hastamız genel anestezi altında ameliyat edilerek alt ve üst çenenin birbirleri ile uygun konuma gelmesi sağlandı. Ameliyat sonrası fotolardan anlaşılacağı üzeri hastamızın kapanışının daha düzgün ve ideal konumda olduğu, yüz profilinin de değişerek daha estetik bir değer kazandığı görülmektedir.